Frits Hartman

Bijgaand een scan van de desbetreffende foto. Op de achterkant van de foto is geschreven: Frits Hartman, Generaal Bothastraat 13, Haarlem.Frits Hartman heeft op de foto het uniform van de NAD aan. Hij dacht op die manier de Arbeitseinsatz te kunnen ontlopen. Dat is hem echter niet gelukt, want voor zover ik weet, werd hij bij de NAD weggestuurd en kwam hij -stegelijkertijd met mijn vader- terecht in een Lager te Trier. Ze werkten daar hoofdzakelijk bij de Reichsbahn. Nadat het Ardennenoffensief was begonnen, vluchtten mijn vader en nog twee andere jongemannen naar Fulda. Frits zijn ze toen uit het oog verloren.De originele foto is in mijn bezit. Indien gewenst kan de familie van Frits Hartman de foto krijgen. Ik weet allen niet hoe we met elkaar in contact kunnen komen. Sluiten

Na de bevrijding van Limburg druppelde er weer wat post door naar het bezette gebied. Eind mei 1945 kwam er een briefkaart binnen van mijn broer Joop, die reeds in het bevrijde deel van Limburg was aangekomen, met de droeve mededeling, dat onze jongste broer Frits enkele maanden geleden was overleden na een ernstig ongeluk. Frits was bij een machinefabriekje in Elkenroth te werk gesteld. Een werknemer had een pantservuist gevonden en had deze tegen de muur van de fabriek gegooid. De gevolgen waren zeer ernstig, Frits werd zwaargewond naar het hospitaal vervoerd en overleed daar vrij spoedig. Mijn broer Joop die werkzaam was in een steengroeve te Brühl, heeft een en ander van nabij meegemaakt. Toen deze verschrikkelijke tijding binnenkwam moest ik het mijn ouders gaan vertellen, maar was er zelf al kapot van. Ik ben op de fiets gestapt en naar de Generaal Bothastraat gereden. Daar aangekomen kon ik haast geen woord uitbrengen. Er was grote verslagenheid. Frits werd begraven in Elkenroth en naderhand via de Oorlogsgravenstichting herbegraven op het Ereveld op het Waldfriedhof te Frankfurt Oberrad. We hebben zowel het graf in Elkenroth als in Frankfurt bezocht. Broer Joop is na de bevrijding weer ongeschonden teruggekeerd. Van mijn broer Ben die ook ergens in Duitsland tewerk was gesteld hebben we nimmer meer iets vernomen. Naspeuringen via het Rode Kruis hebben geen enkel resultaat opgeleverd. Men vermoedde dat hij bij het bombardement op Dresden is omgekomen. De laatste maand voor de bevrijding aten we bloembollen. Dit was niet zonder gevaar omdat de tulpenbol enigszins giftig was. Toen de bevrijding kwam in mei 1945 kwamen de Engelse vliegtuigen boven Vogelenzang en wierpen daar levensmiddelen af. Nimmer zullen we vergeten dat we het eerste halve Zweedse brood kregen, het smaakte naar gebak. De avond voor de Bevrijdingsdag kon je al merken dat er iets aan de hand was.Mijn moeder Elisabeth Hartman-Duits (inmiddels overleden) vertelde mij dat ik heel veel op Frits leek. Ik ben er dan ook trots op dat ik naar mijn oom, die ik niet gekend heb, ben vernoemd. Thuis werd er zelden over de oorlogstijd gesproken of heel oppervlakkig, maar merkte wel dat een en ander in de familie diepe groeven heeft achtergelaten. Sluiten

Frits Hartman was in de oorlog het maatje van mijn vader, genaamd Bouke Harmen Waterman (overleden 2014). Frits woonde in de Generaal Bothastraat 13 te Haarlem. Tijdens de oorlog raakten Frits en mijn vader elkaar uit het oog, maar direct na de oorlog ging mijn vader samen met een andere maat (uit IJmuiden) naar Frits' moeder in Haarlem om de bevrijding te vieren. Ze hadden een fles jenever als cadeau. Toen ze hoorden dat Frits in de buurt van Donauwörth tegen een antitankgranaat was aangelopen, hebben mijn vader en de andere vriend zelf de fles jenever zelf maar opgedronken om hun verdriet te dempen. Mijn vader was erg gesteld op Frits omdat Frits zo een fijne vent was. Na mijn vaders overlijden vond ik tussen zijn papieren een foto van Frits waar hij in uniform op staat. Het is een uniform van de NAD. Sluiten