Simon Goede

Als eerbetoon aan de oorlogsslachtoffers Jan en Simon Goede zijn op maandag 6 november 2023 twee struikelstenen (Stolpersteine) geplaatst in het trottoir vóór de Van Beekstraat 8 in Landsmeer, waar de familie vroeger heeft gewoond.

Met struikelstenen (officieel: Stolpersteine) worden Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog geëerd; de stenen worden geplaatst op het adres waar ze het laatst vrijwillig hebben gewoond. Ook niet-Joodse oorlogsslachtoffers komen daarvoor in aanmerking. Verzetsstrijders bijvoorbeeld. Daarom heeft Pieter Simon Goede twee struikelstenen aangevraagd: voor zijn oom Simon, die in het verzet zat en op 24 juni 1945 in het concentratiekamp Ravensbrück is overleden, en voor zijn grootvader Jan, die op 7 mei 1945 is gedood bij de beruchte schietpartij op de Dam in Amsterdam. De stenen krijgen een permanente plek vóór het huis waar de familie heeft gewoond.

Pieter Simon Goede: “Toen ik van die Stolpersteine hoorde, en begreep dat ook niet-Joodse slachtoffers daarvoor in aanmerking komen, wilde ik het verhaal van mijn oom en grootvader weer naar voren halen. Ik was er een paar jaar geleden bij toen in Watergang, op initiatief van Mirko Marseille, Stolpersteine voor de familie Kerkmeester werden geplaatst. Dat was voor mij een generale repetitie. Ik wilde voor zowel Simon als Jan een steen. Het liefst tegelijk. Dan zien mensen het, dan struikelen ze er met hoofd en hart over.”

Simon Goede, geboren Landsmeer op 3 september 1899, woonde in Landsmeer, van Beekstraat 8, bij zijn ouders, was ongehuwd. Zijn vader (Jan Goede Szn op 7 mei 1945 op de Dam in Amsterdam door SS doodgeschoten) had een groothandel in eieren, met ook in- en export, leverde aan scheepvaartmaatschappijen, fabrieken, hotels en banketbakkerijen. Simon en mijn vader (Klaas) werkten ook in de zaak.

Oom Simon was in de Achterhoek bekend als "Oom Tom". Hij was daar zeer actief in hulp aan onderduikers (o.a. joden). Samen met Henk Raven was hij bij de Familie Klein Wassink (Gert en Aaltje en zoon Dirk? Geb. -1938) in Halle/Zelhem ondergedoken. De Heer Raven heeft ons (mijn zus en mijn broer en mij) op 23 februari 1997 in Culemborg het volgende verteld: Zij waren al gewaarschuwd dat er verraad was gepleegd en dat Oom Tom gearresteerd zou worden, en dus moest vertrekken. Hij stelde dat echter uit tot de volgende dag. In de nacht van 30 april op 1 mei 1944 werd de boerderij omsingeld. De Duitsers wisten dat Oom Tom er moest zijn, maar konden hem niet vinden, maar wel het beslapen bed. Hij zat met Henk Raven in een goede schuilplaats. Ze konden horen dat de Duitsers dreigden de boerderij in brand te steken. Oom Tom bezwoer Henk Raven zich stil te houden. Oom Tom kwam tevoorschijn, meldde zich bij de Duitsers en werd gearresteerd om 3.30 uur. Men vermoedt dat ene Kolenbrander hem heeft verraden. Omdat hij na de oorlog na zijn arrestatie suïcide pleegde is het niet tot een proces gekomen.

In de afscheidsbrief van 20 juni 1945 uit Ravensbrück (zie onder) schrijft Oom Tom dat hij samen met zijn broer Piet(er) (geboren 2-12-1910, werkzaam bij Philips, gearresteerd in het voorjaar van 1944 vóór 2 mei in Eindhoven) vanuit Vught naar Oranienburg ging, en vandaar na een week zonder zijn broer naar Embden. Hij schrijft ook: "Zeg Mevrouw Goldschmeding in Bloemendaal dat God zijn sterfbed licht heeft gemaakt" en "Bram Grisnigt.. ..... is reuze goed voor me geweest en heeft me door veel heen geholpen". In het boek "Nederlanders in Neuengamme" vind ik GA Goldschmeding, geb. 26-5-1893 en overleden in Neuengamme in februari 1945; en als teruggekeerde ook R.A. Grisnigt, geb. 26-1-1923. Zo werd me duidelijk dat mijn oom Simon Goede zeker in Neuengamme was (hij was daar geregistreerd met het kampnummer 58227).

Hieronder volgt een transcriptie van de originele brief van Simon Goede.

Lieve Vader en Moeder en zus en broers en schoon

Wat een groot geluk, dat ik jullie kan schrijven. De heele dag lig ik aan jullie te denken, terwijl contact niet mogelijk is. En voortdurend heb ik God gebeden mij te sparen en bij jullie terug te brengen en God heeft me op een wonderbaarlijke wijze bewaard een jaar lang, het is bijna onbegrijpelijk. Ik had goede hoop jullie weer terug te zien toen in het begin van de vorige maand de veranderingen kwamen. En ook toen men ons zei, dat we naar Holland getransporteerd zouden worden. We waren elke dag in afwachting van het vertrek, nu komt er een Hollander op mijn kamer en zegt me dat alleen de gezonde Hollanders vertrekken. Het is bijna niet te gelooven. U moet weten, mijn maag en ingewanden zijn totaal vernield en als ik nu voorzichtig goed voedsel zou krijgen en een behoorlijke verzorging zou er nog wel iets te herstellen zijn. Maar hier, het is verschrikkelijk. Ik hoop, dat er nu uitkomst komt. Meo had ons wijs gemaakt dat we per vliegtuig vervoerd zouden worden, maar het blijkt dat ze ons aan ons lot overlaten. Ik lig hier met een hemd aan, het eenigste wat ik heb. Ik heb moeite om mezelf in mijn bed op te richten. Geestelijk voel ik mij heel sterk. God heeft mijn weg licht gemaakt. Het is een wonder. En nu ziet alles zoo donker, maar ik hoop dat die God , die mij het heele jaar zoo heeft geleid, ook verder met mij zal gaan en alles voor mij ten goede leiden. Wat zou ik graag willen weten hoe het met jullie is. Met Piet ben ik van Vught naar Oranienburg gegaan waar we na een week uit elkaar gingen en hoorde niets meer.

Ikzelf ben met een arbeidscommando naar Embden gestuurd, waar ik direct in het ziekenhuis kwam. Ik heb doorloopend gesukkeld met mijn maag en ingewanden en dacht dat de redding deze week nabij was. Het is niet zoo. ... . komt hier vanavond binnen en zegt :"lk kom afscheid nemen: wij vertrekken morgen." Dus de menschen die zich zelf niet kunnen helpen, worden aan hun lot overgelaten. Wat mijn gezondheid betreft, menschelijkerwijs gesproken is het voor mij geen kwestie van maanden maar van weken en daarom was ik zoo gelukkig met het bericht dat wij allen naar Holland vervoerd zouden worden. Wat vooral voor mijn lichaam zoo funest is, dat ik nooit geen groente krijg. Ik heb heel erge oedeem. Overwegen jullie ook eens of er van jullie kant nog iets gedaan kan worden voor me. Ik zelf heb mijn leven over gehad voor de zaak van ons land, en wat doet ons land nu voor mij? Maar ik hoop, dat God alles nog te goede zal leiden. Wat heb ik dikwijls aan moeder gedacht, hoe is het, altijd weer denk ik: hoe is het met moeder. En hoe maakt vader het en ook alle anderen. Ik denk geregeld aan jullie allen. En vooral Piet, hebben jullie al van hem gehoord of is hij misschien al thuis? Piet was reuze flink. Is Ben (Bram) Grisnigt al bij jullie geweest? Die is reuze goed voor me geweest en heeft me door veel heen geholpen. Ik vraag me af, wat zijn ze met ons van plan, gaan ze gewoon weg en laat men de rest als uitschot liggen. Gelukkig heb ik gelegenheid jullie nog te schrijven. God zegene u allen. Ook al brengt God mij niet naar huis, dan brengt hij mij naar het eeuwig vaderhuis. Hij heeft mijn weg licht gemaakt en zal mij ook verder leiden. Ook jullie lot leg ik in zijn handen. Moge God ons nog bij elkaar brengen. Ik neem afscheid en denk ook aan de kinderen, jullie Simon

(In de kantlijn)
Zeg Mevr. Goldschmeding te Bloemendaal dat Ger(?) zijn sterfbed licht is geweest. Wilt u vooral Gert en Aaltje die mij met zooveel liefde en zorg hebben omringd van alles op de hoogte houden en hen mijn hartelijke groeten overbrengen. Vraag Gert alle vrienden in de Achterhoek mijn hartelijke groet over te brengen. Doe mijn groeten aan alle familieleden, vrienden en kennissen, ik heb dikwijls aan hen gedacht.

(De brief was op mijn kopie niet gedateerd, maar Vader vermeldt 20 juni 1945.
Simon Goede overleed 24 juni 1945 te Ravensbrück, Duitsland. Greetje)

Mijn oom was lid van de AMVJ: Amsterdams Jonge Mannen Vereniging, opgericht in 1909 op protestants-christelijke overtuiging. In Landsmeer waar hij heeft gewoond tot aan zijn “onderduik” in de Achterhoek in Gelderland in 1943, was hij werkzaam in de eierhandel in de zaak van zijn vader samen met zijn broer.

Op 1 mei 1944 werd hij gearresteerd door de S.D. en overgebracht naar de bunker in kamp Vught, daarna begon een zwerftocht via Oraniënburg door verschillende concentratiekampen eindigend in Ravensbrück.

Daar we niet weten waar hij begraven werd, is op de grafsteen van zijn vader Jan Goede, op de begraafplaats in Landsmeer, ter herinnering zijn naam vermeld.

Zijn vader Jan Goede is bij de schietpartij op de Dam in Amsterdam op 7 mei 1945 omgekomen. Mijn grootvader was twee dagen na de bevrijding geen oorlogsslachtoffer, maar wel omgekomen door de Duitsers. Voor de familie was die bevrijdingsperiode een moeilijke tijd: echtgenoot/vader overleden en twee zoons/broers in de concentratiekampen. Het graf in Landsmeer moet als monument voor beide gebeurtenissen dienen en daarom is de steen drie jaar geleden vernieuwd.

In de plaats Zelhem in de Achterhoek staat de naam van Simon ook vermeld op het oorlogsmonument.

Ravensbrück, den 21.4.47
Gräber verstorbener Niederländer

Im Bereich des ehemaligen Konzentrationslagers Ravensbrück konnen für folgende Niederländer die Grabstellen ermittelt werden.
- Flapper, Leo
- Goede, de, Simon
- Corne, de, Kuver (* Cornelis Engelbertus de Korver, geb. 16-12-1918, ovl. 19-6-1945)
Für Clerc de Albertus und Vyzelaar Johanna konnten die Gräber nicht festgestellt werden. Es sind aber noch Grabstellen vorhanden, die aber kein Beschriftung tragen un irgenswelche Auskünfte nich eingebracht werden können, weil die Unterlagen von der KZ Verwaltung vernichtet worden sind.

Berlin-Grunewald, 15 juni 1951
Bei den in der Zeit vom 22. - 24.5.1951 unter der Leitung eines französischen Offiziers in Ravenbrück stattgefunden Exhumierungen wurden au dem dortigen Freidhof u.a. die Grabstellen entdeckt von zwei niederländischen Staatsangehörigen, und zwar
1. Leo Flapper
2. Simon de Goede
Auf diesen Grabstellen waren Holzkreuze angebracht, die die Namen der obengenannten Verstorbenen trugen. Bei Öffnung der Gräber stellte sich jedoch heraus, dass in keinem irgenwelche sterblichen Überreste beigesetzt waren, vielmehr wareh beide Grabstellen volkommen leer. Die beiden Holzkreuze wurde aut alle Fälle mit nach Berlin gebracht.
Ich wäre Ihnen nun sehr dankbar, wenn Sie versuchen würden, bei den dafür zuständigen Stellen in Ravensbrück Auskünfte zu erhalten un od die Obengenannten vielleicht irgendwo anders beigesetzt sein könnten. Sollte eine Beurkundung der Todesfälle auf dem dortigen Standesamt zu veranlassen, mir dir betreffenden Sterbeurkunden in jeweils 3-facher Ausfertigung unter Angabe der Tosedursache zuzusenen.
Ausserdem teilten Sie in Ihrem Schreiben vom 21.4.47 an das Niederländische Rote Kreuz in Berlin mit, dass die Grabstelle des holländischen Staatsaangehörigen Cornelis de KORVER (Corne de Kuver) ebenfalls ermittelt werde konnte. Auch hier wäre ich Ihnen für nähere Angaben sehr dankbar, d.h. wo sich das Grab befindet (genaue Grablage) und gegebenfalls Übersendung der Sterbeurkunde.
Für Ihre Mühewaltung danke ich Ihnen im voraus bestens und sehe Ihrer schnellstmöglichen Nachricht gern entgegen.
Dienst Identificatie en berging, detachement Berlin, der Sergeant, J.H.M. van Mossevelde.

7.6.51
Ravensbrück
HOLLANDAIS:
- de CLERC, Albertus, geb. 23.5.1921 Gent, ovl. 1.8.1944, non trouvé
- FLAPPER, Léon (ou Clapper), tombe vide, avec croix
- de GOEDE, Simon, tombe vide, avec croix
- GROLLEMAN, Berendina, geb. 29.3.1893 Hasselt, non trouve
"J'ai l'impression que ces tombes son factices" > "Ik heb de indruk dat deze graven nep zijn"
Corne, de Kuver, de Korver, Cornelis Engelbertus (overbrengen), geb. 16-12-1918 Koepang, Timor, Indonesië, ovl. 19-6-'45 Ravensbruck