Everardus Broeke

In de avond van 4 mei 1945 had Everardus Broeke alle reden om aan te nemen dat hij met zijn gezin de oorlog had overleefd. De Duitse capitulatie was immers afgekondigd. De oorlog was voorbij.

Maar de oorlog was nog niet voorbij, in elk geval niet voor Everard Broeke. Hij, maar ook veel anderen, stierven door oorlogsgeweld in de dagen na 4 mei 1945. Broeke raakte ongewild verzeild in een vuurgevecht tussen Duitse soldaten en leden van de Binnenlandse strijdkrachten. Hij liet een vrouw en zes kinderen achter (vijf zonen en een dochter).

Everard Broeke was op 5 mei 1945 49 jaar (geboren op 6 september 1895). Na een ongeluk was hij arbeidsongeschikt geworden. Die morgen was hij vanuit zijn woonplaats Maarssen Dorp melk wezen halen bij een familielid in Maarssenbroek. Daarvoor moest hij de Maarssenbrug over (plaatselijk bekend als de Hoge Brug). Bij de Hoge Brug waren Duitsers en BS-ers in een vuurgevecht geraakt. Een vrouw werd dodelijk getroffen en Broeke werd zwaar gewond naar een Utrechts ziekenhuis gebracht, waar hij later overleed. Omdat hij in Utrecht stierf is zijn droevige lot in de lokale geschiedschrijving lange tijd onderbelicht gebleven.

De vraag is: wat het lot van Everard Broeke nu domme pech of was er sprake van onverantwoord handelen van strijdende partijen?

Vaak ligt de waarheid in het midden. Of dat ook hier het geval was, is moeilijk te zeggen, maar dat in dit geval de waarheid complex is, lijkt wel vast te staan. Je kunt tenminste zeggen, dat er een overmaat aan adrenaline voorhanden was en dat er daardoor dingen gebeurden die nauwelijks voorspelbaar of beheersbaar waren.

Voordat de Duitsers op 5 mei capituleerden, waren er al dagen lang gesprekken tussen de Geallieerden en de Nazi’s geweest. Tot formele onderhandelingen hadden die nog niet geleid. In het Duitse leger waren er nog de nodige fanatieke Nazi’s die ten koste van alles wilden doorvechten.

Bovendien ging er onder Duitse soldaten het gerucht dat zij na overgave allemaal krijgsgevangen zouden worden in de Sovjet Unie. Daar was niets van waar, maar een gerucht is vaak sterker dan de waarheid.

Aan de andere kant stonden de Binnenlandse Strijdkrachten, vaak jonge jongens, niet buitengewoon goed geoefend en ook niet overal even goed geleid. Ze hadden moeten onderduiken, hadden soms honger geleden, hadden dierbaren verloren en hadden compleet hun zakken vol van alles wat Duits was.

In het onderhandelingsresultaat van 4 mei was opgenomen, dat de Duitsers 24 uur de tijd zouden krijgen om hun militairen te overtuigen van de wijsheid van deze stap. En er was natuurlijk dat gerucht dat uit de wereld moest worden geholpen. Dat werd in de berichtgeving aan Nederlandse kant nooit aan de grote klok gehangen, want daar kon alleen gedoe van komen. Dus op 5 mei 1945 leefden de Binnenlandse Strijdkrachten in de veronderstelling, dat zij hun opdracht konden en moesten uitvoeren. Zij moesten de orde handhaven in de overgangsdagen en waar van toepassing Duitse militairen ontwapenen en waar nodig oppakken.

Ook in Maarssen was sprake van een explosieve situatie. Duitse soldaten, die zich zwaar bedreigd voelden en Nederlanders, die een opdracht moesten uitvoeren en in de veronderstelling leefden, dat de vijand wist dat de capitulatie had plaatsgevonden.

Everard Broeke zat daar tussenin. Tussen hamer en aambeeld, om het zo maar te zeggen. De kogelgaten zaten in zijn melkbus, maar helaas ook in zijn lichaam. Bevrijdingsdag werd in zijn gezin geen Bevrijdingsfeest.

Hij werd begraven in Maarssen Dorp en werd later herbegraven op het Nationaal Ereveld Loenen. Voor het gezin was zijn overlijden een ramp. De vader was plotseling uit zijn gezin weggerukt en de moeder bleef achter met zes kinderen, die nog niet allemaal meerderjarig waren. Het betekende een leven van grote armoede al was er ook wel hulp van de katholieke kerk, van familie en van mensen in de omgeving, die soms wat toestopten. “Gelukkig was oma sterk genoeg om te zorgen voor gezinsgeluk”, zegt kleinzoon Eef Broeke een mensenleven later. “Zij was een sterke, maar ook een lieve vrouw, die altijd voor anderen klaar stond. Ze heeft er aan kunnen bijdragen dat haar kinderen allemaal goed terecht zijn gekomen. Het is altijd een hecht gezin gebleven, dat sterk stond op de basis die zij en opa hadden gelegd.”