Bernardus IJzerdraat

Al op 15 mei 1940, een dag na de capitulatie, schreef Bernard IJzerdraat Geuzenactie, Bericht nr.1. Hij maakte een stuk of tien afschriften en verspreidde die. Op 18 mei verscheen bericht nr. 2, ook in handschrift:

…Nederland zal zijn vrijheidsberoving niet voor zoete koek opeten. We weten wat ons te wachten staat. Al onze voorraden zullen worden weggehaald, voedsel, kleding, schoeisel. […] Onze jonge mannen zullen worden gedwongen elders te gaan werken voor den overweldiger. We krijgen stellig spoedig een nieuwen bloedraad en inquisitie.[…] Schrijf elk bericht twee of meer keer volledig over met verdraaide hand. Doe ongemerkt elk papiertje (ook dit exemplaar) toekomen aan een betrouwbaar Nederlander, die weer hetzelfde doet als gij.

Met deze berichten wilde hij de Nederlanders wakker schudden. Wie was deze verzetsman van het eerste uur? Bernard was getrouwd, had twee zoons en een dochtertje. Sinds 1936 was hij lid van Eenheid en Democratie, een beweging die zich afzette tegen alle antidemocratische stelsels: het nationaal-socialisme, het fascisme, maar ook tegen het communisme.

Hij had gewerkt in het onderwijs en een weefschool geleid. Later werd hij ontwerper en bedrijfsleider van een tapijtfabriek in de Achterhoek. In 1939 ging het gezin daar weg vanwege de Duitse dreiging en hij werd leraar in Schiedam en Vlaardingen.

Op 14 mei 1940 was hij getuige van het Duitse vernietigingsbombardement op Rotterdam. Een dag later kwam hij in actie met zijn 'geuzenbericht'. Daaruit groeide de verzetsgroep de Geuzen, eerst in Vlaardingen, daarna in heel Nederland. De Geuzen pleegden sabotage, verzamelden wapens, maakten lijsten van NSB'ers en ze gingen door met de uitgave van Geuzenactie, in gestencilde vorm. De naam werd in juli De Geus van 1940. Toen werkte Bernard inmiddels als tapijtrestaurateur in het Frans Halsmuseum in Haarlem. Al na enkele maanden waren er een paar honderd personen lid van de Geuzenactie en IJzerdraat reisde het land rond om overal leiding te geven.

Niemand had ervaring met het organiseren van ondergronds verzet, vooral de geheimhouding liet te wensen over. Al in november 1940 lekte uit dat er in Schiedam wapens waren verborgen. Vervolgens kreeg de Sicherheitspolizei een blad van de Geuzenactie in handen. En de Duitsers hadden wél ervaring met geheime operaties: binnen een paar weken waren honderden Geuzen gearresteerd en opgesloten in de strafgevangenis van Scheveningen, ook Bernard IJzerdraat.

De hoofdverdachten werden langdurig verhoord en gemarteld; slechts enkelen, zoals IJzerdraat, hebben kunnen zwijgen. Het proces tegen de Geuzen, eind februari 1941, was een monsterproces; op 4 maart volgde de uitspraak: 18 doodvonnissen. Drie veroordeelden waren minderjarig en ontliepen de doodstraf. Omdat de bezetter toch 18 man wilde doodschieten, werden hun plaatsen ingenomen door drie communistische februaristakers. Op 13 maart werden de achttien gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte, de eerste massa-executie in Nederland. 157 andere Geuzen gingen in april 1941 op transport naar concentratiekamp Buchenwald; van hen haalden 53 het einde van de oorlog niet.

De eerste verzetsgroep, de Geuzen, was uitgeschakeld, maar Bernard IJzerdraat had één belangrijk doel wel bereikt: Nederland was wakker geschud.

Sluiten

De illegale Geuzengroep onder leiding van Bernard Ijzerdraat is opgericht in juni 1940. De groep hield zich bezig met het opstellen van X,-Y,-Z- lijsten, spionage over troepenverplaatsingen, fortificaties en benzinedepots. Het verzamelen van wapens en explosieven. Verder het verspreiden van illegale krantjes. Na arrestatie in november 1940 werden de Geuzen opgesloten in de Scheveningse strafgevangenis, het Oranjehotel. Vandaar werden ze verhoord bij de S.D. aan het Binnenhof te Den Haag. De Geuzen zijn terechtgesteld op de Waalsdorpervlakte te Den Haag. Sluiten

Bronvermelding: NIOD, Dossier Geuzenactie, Doc. II, nummer 272: De Geuzenactie was op militaire wijze georganiseerd van kleine secties tot grote regimenten. Aan het hoofd stond Bernard IJzerdraat met de rang van kolonel (onder zijn schuilnaam Verdeen). Het schema laat de organisatie van een sectie zien. Commandant ervan is de vaandrig.Bernard IJzerdraat werd in het Oranjehotel en ook voor de Duitse rechtbank aan langdurige verhoren onderworpen. Bij de verhoren in de gevangenis werd vaak grof geweld gebruikt. Dit document heeft betrekking op de rechtszaak.Bronvermelding: NIOD, Archief Wehrmachtbefehlshaber in den Niederlanden, nummer 296: Tegen Bernard IJzerdraat werden extra zware straffen geëist: driemaal de doodstraf en 15 jaar gevangenisstraf. Als leider van de Geuzenactie werd hij veroordeeld wegens spionage ten behoeve van de vijand, ondermijnende activiteiten en aanzetten tot sabotage.Op 1 maart 1941 sprak de aanklager de eis uit tegen de verdachten van de Geuzenactie. Tegen 22 verdachten eiste hij de doodstraf. De uitspraak volgde op 4 maart: achttien doodvonnissen.Bronvermelding: NIOD, Dossier Geuzenactie, Doc. II, nummer 272: De familie van een gefusilleerde verzetsstrijder mocht in de Nederlandse kranten in een rouwadvertentie slechts een mededeling van overlijden doen. Iedere toevoeging omtrent de doodsoorzaak was nadrukkelijk verboden. De echtgenote van Bernard IJzerdraat zond na zijn overlijden een rouwcirculaire aan familie en vrienden, waarin een laatste wens van haar man is opgenomen.De vijftien ter dood veroordeelde Geuzen, onder wie Bernard IJzerdraat, werden op 13 maart 1941 terechtgesteld op de Waalsdorpervlakte. Bij die gelegenheid werden ook drie Februari-stakers uit Amsterdam gefusilleerd. Samen vormen zij de ‘Achttien Doden’. Hun dood inspireerde de dichter Jan Campert tot het gelijknamige gedicht.Een van de Geuzen die in eerste instantie ter dood werd veroordeeld, was de joodse scholier Sebil (Bill) Minco. Hij kreeg vanwege zijn jeugdige leeftijd van 18 jaar gratie. Later schreef hij een aangrijpend relaas van zijn belevenissen. Hij verbleef in het concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk, waar hij in de steengroeven moest werken. Naar dit kamp waren ook de 425 Amsterdamse joden overgebracht, die in februari 1941 waren opgepakt. Niemand van deze groep heeft de oorlog overleefd. Destijds vormde hun arrestatie de aanleiding voor de Februari-staking.Na de oorlog heeft de Stichting 1940-1945 onderzoek gedaan naar omvang en activiteiten van de Geuzenactie. Zij zond hiertoe aan nabestaanden en familieleden van omgekomen c.q. nog in leven zijnde Geuzen een uitgebreid vragenformulier. Een van hen was de moeder van M.C. Sloot, die vier maanden in het Oranjehotel heeft gezeten. De afbeelding toont haar brief, waarin het vermoeden van verraad wordt geuit. Ook staan de plaatsen vermeld waar haar zoon gevangen heeft gezeten: Weimar (concentratiekamp Buchenwald) in Duitsland en Lublin in Polen.De Geuzenpenning wordt jaarlijks op 13 maart door de Stichting Geuzenverzet uitgereikt aan iemand die zich verdienstelijk heeft gemaakt in de strijd tegen dictatuur, discriminatie en rascisme. In 2004 is de Geuzenpenning toegekend aan Ingrid Bétancourt, een Colombiaanse presidentskandidate die vecht tegen corruptie, drugskartels en armoede, en strijdt voor democratie en vrede in Colombia. Ingrid Bétancourt kon zelf de penning niet in ontvangst nemen omdat ze al twee jaar gegijzeld wordt door de rebellen van de guerrilla. In haar plaats nam haar moeder Yolanda Pulecio de penning in ontvangst uit handen van Prinses Maxima. De uitreiking ervan vindt plaats in de kerk van Vlaardingen, de basis van de Geuzenactie in 1940.In Schiedam is zijn naam vernoemd in de wijk Woudhoek - Geuzenbuurt: Bernardus IJzerdraatsingel. Zie ook: http://scyedam.delinea.nl/kaleida/trefwoord.php?id=3996 Sluiten

Bronvermelding: NIOD, Dossier Geuzenactie, Doc. II, nummer 272: De Geuzenactie was op militaire wijze georganiseerd van kleine secties tot grote regimenten. Aan het hoofd stond Bernard IJzerdraat met de rang van kolonel (onder zijn schuilnaam Verdeen). Het schema laat de organisatie van een sectie zien. Commandant ervan is de vaandrig.Bernard IJzerdraat werd in het Oranjehotel en ook voor de Duitse rechtbank aan langdurige verhoren onderworpen. Bij de verhoren in de gevangenis werd vaak grof geweld gebruikt. Dit document heeft betrekking op de rechtszaak.Bronvermelding: NIOD, Archief Wehrmachtbefehlshaber in den Niederlanden, nummer 296: Tegen Bernard IJzerdraat werden extra zware straffen geëist: driemaal de doodstraf en 15 jaar gevangenisstraf. Als leider van de Geuzenactie werd hij veroordeeld wegens spionage ten behoeve van de vijand, ondermijnende activiteiten en aanzetten tot sabotage.Op 1 maart 1941 sprak de aanklager de eis uit tegen de verdachten van de Geuzenactie. Tegen 22 verdachten eiste hij de doodstraf. De uitspraak volgde op 4 maart: achttien doodvonnissen.Bronvermelding: NIOD, Dossier Geuzenactie, Doc. II, nummer 272: De familie van een gefusilleerde verzetsstrijder mocht in de Nederlandse kranten in een rouwadvertentie slechts een mededeling van overlijden doen. Iedere toevoeging omtrent de doodsoorzaak was nadrukkelijk verboden. De echtgenote van Bernard IJzerdraat zond na zijn overlijden een rouwcirculaire aan familie en vrienden, waarin een laatste wens van haar man is opgenomen.De vijftien ter dood veroordeelde Geuzen, onder wie Bernard IJzerdraat, werden op 13 maart 1941 terechtgesteld op de Waalsdorpervlakte. Bij die gelegenheid werden ook drie Februari-stakers uit Amsterdam gefusilleerd. Samen vormen zij de ‘Achttien Doden’. Hun dood inspireerde de dichter Jan Campert tot het gelijknamige gedicht.Een van de Geuzen die in eerste instantie ter dood werd veroordeeld, was de joodse scholier Sebil (Bill) Minco. Hij kreeg vanwege zijn jeugdige leeftijd van 18 jaar gratie. Later schreef hij een aangrijpend relaas van zijn belevenissen. Hij verbleef in het concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk, waar hij in de steengroeven moest werken. Naar dit kamp waren ook de 425 Amsterdamse joden overgebracht, die in februari 1941 waren opgepakt. Niemand van deze groep heeft de oorlog overleefd. Destijds vormde hun arrestatie de aanleiding voor de Februari-staking.Na de oorlog heeft de Stichting 1940-1945 onderzoek gedaan naar omvang en activiteiten van de Geuzenactie. Zij zond hiertoe aan nabestaanden en familieleden van omgekomen c.q. nog in leven zijnde Geuzen een uitgebreid vragenformulier. Een van hen was de moeder van M.C. Sloot, die vier maanden in het Oranjehotel heeft gezeten. De afbeelding toont haar brief, waarin het vermoeden van verraad wordt geuit. Ook staan de plaatsen vermeld waar haar zoon gevangen heeft gezeten: Weimar (concentratiekamp Buchenwald) in Duitsland en Lublin in Polen.De Geuzenpenning wordt jaarlijks op 13 maart door de Stichting Geuzenverzet uitgereikt aan iemand die zich verdienstelijk heeft gemaakt in de strijd tegen dictatuur, discriminatie en rascisme. In 2004 is de Geuzenpenning toegekend aan Ingrid Bétancourt, een Colombiaanse presidentskandidate die vecht tegen corruptie, drugskartels en armoede, en strijdt voor democratie en vrede in Colombia. Ingrid Bétancourt kon zelf de penning niet in ontvangst nemen omdat ze al twee jaar gegijzeld wordt door de rebellen van de guerrilla. In haar plaats nam haar moeder Yolanda Pulecio de penning in ontvangst uit handen van Prinses Maxima. De uitreiking ervan vindt plaats in de kerk van Vlaardingen, de basis van de Geuzenactie in 1940.In Schiedam is zijn naam vernoemd in de wijk Woudhoek - Geuzenbuurt: Bernardus IJzerdraatsingel. Zie ook: http://scyedam.delinea.nl/kaleida/trefwoord.php?id=3996 Sluiten

Eerekerkhof Wassenaar/en bijgezet Loenen bij Apeldoorn. Zie uitvoerige berichten op http://oranjehotel.nationaalarchief.nl/gevangenen/onderzoeksvoorbeelden/ijzerdraat.asphttp://www.verzetsmuseum.org/tweede-wereldoorlog/achtergrond/achtergrond,geuzenhttp://www.dodenakkers.nl/oorlog/waalsdorpervlakte.htmlhttp://www.gedenken-in-benelux.de/ Gedenkstätte Das Comité Oranjehotel wurde bereits im Juni 1946 gegründet. 1947 nahm es die Form eine Stiftung an und setzte sich seitdem zum Ziel, die Erinnerung an das "Oranjehotel" und seine Häftlinge zu bewahren. Die heutige Gedenkstätte besteht aus drei Kernelementen: 1)einer erhaltenen Todeszelle 2)der historischen Pforte in der Gefängnismauer 3)einem Relief.http://www.waalsdorpervlakte.nl www.erepeloton.nl http://www.geuzenverzet.nl/ Sluiten

Bernardus IJzerdraat (Haarlem 13 oktober 1891 - Waalsdorpervlakte 13 maart 1941) was een Nederlandse verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op de Waalsdorpervlakte in het duingebied Meijendel bij Den Haag zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog meer dan 250 mensen (het precieze aantal is niet bekend) ter dood gebracht door de bezetter. De Waalsdorpervlakte is een van de belangrijkste Nederlandse herdenkingsplaatsen van de oorlog.Op 4 mei wordt er over de Waalsdorpervlakte een zogenaamde Stille Tocht gelopen. Deze stoet vormt zich vanaf het verlengde van de Oude Waalsdorperweg. Het voorste deel van de stoet is gereserveerd voor nabestaanden van de op de Waalsdorpervlakte gefusilleerde Verzetsstrijders en genodigden van de Stichting Nationale Herdenking. Daarachter volgen de belangstellenden. Op de Waalsdorpervlakte luidt de Bourdonklok tot even voor 20.00 uur. Na het Signaal Taptoe volgen twee minuten stilte. Daarna klinkt het Wilhelmus. De deelnemers aan de Stille Tocht lopen vervolgens langs het monument en kunnen bloemen en kransen neerleggen. De Bourdonklok wordt weer geluid totdat de laatste belangstellende het monument heeft gepasseerd. De organisatie van deze herdenking is in handen van de leden van de Vereniging Erepeloton Waalsdorp.Bernardus IJzerdraat was van beroep gobelinrestaurateur. Hij was leraar handenarbeid geweest in Rotterdam en richtte daarna een eigen weefschool op in het Gooi. Door de crisis in de jaren '30 moest deze school sluiten. IJzerdraat ging als adviseur werken bij de Deventer tapijtfabriek van Maurits Prins in Dinxperlo. Hij sloot zich in 1936 aan bij de beweging Eenheid door Democratie, die zich zowel tegen fascisme en nationaal-socialisme als tegen het communisme verzette. Zij waarschuwde vanaf het begin voor de pro-Duitse propaganda van de NSB.Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1939 keerde IJzerdraat terug naar Rotterdam; hij werd leraar aan enkele scholen in Schiedam en Vlaardingen. Het bombardement op Rotterdam op 14 mei 1940 en de capitulatie de dag erna maakten een enorme indruk op hem en waren het signaal om op te roepen tot verzet. Hij organiseerde een van de eerste verzetsgroepen in de Tweede Wereldoorlog in Nederland, "De Geuzen" in Rotterdam. Een dag na het bombardement verscheen al zijn eerste verzetsoproep in hun krant, het Geuzenbericht.Nadat IJzerdraat verraden was, werd hij op 25 november 1940 opgepakt in Haarlem, waar hij enkele maanden eerder als tapijtrestaurator in het Frans Hals Museum aan de slag was gegaan. De Duitse SD vond bij hem thuis een lijst met daarop alle namen en adressen van de overige leden van de verzetsgroep. De leden werden vervolgens opgepakt en in een groot showproces, het Geuzenproces, veroordeeld.Samen met 14 mede-verzetsstrijders en 3 communistische Februaristakers werd IJzerdraat op 13 maart 1941 gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte bij Scheveningen. De schrijver Jan Campert maakte een gedicht over de laatste dagen van deze 18 doodgeschoten verzetsstrijders en stakers, getiteld Het lied der achttien doden.Postuum ontving IJzerdraat in 1955, als laatste van de gedecoreerden, het Verzetskruis. Deze werd aan zijn weduwe uitgereikt. Bron:http://nl. Wikipedia.org/ Sluiten