Roelof Beverwijk

Roelof Beverwijk was de vader van mijn oma en de opa van mijn moeder. Huis schilder, verzetsstrijder en omgekomen in Januari 1945. Mijn oma vertelde wel eens over hem maar het bleef vaag. Of de verhalen juist waren wisten we niet. Het was al zo lang geleden Eigenlijk hadden we veel meer vragen dan antwoorden. Wat deed Roelof nu eigenlijk precies tijdens de oorlog? Wie was Roel van de illegaliteit? Waarom werd hij gearresteerd? Wie was Piet V. en had hij Roelof verraden? Waar was hij omgekomen? En wie waren de 3 studenten en een dominee die volgens mijn oma samen met hem gedood werden?

Omdat mijn vader geïnteresseerd was in de Tweede Wereldoorlog en veel kennis had besloot hij om een zoektocht te starten. Mijn moeder noteerde de namen en plaatsen die mijn oma nog wist en mijn vader schreef een brief aan het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (het huidige NIOD). Als antwoord ontving hij een korte brief die bevestigde dat Roelof voorkwam in het kaartsysteem als commandant van de Binnenlandse Strijdkrachten, district Baarn. Lid van de Raad van Verzet Amersfoort. Roel van de illegaliteit bleek onvindbaar. Het verzetswerk van Roelof zou o.a. bestaan hebben uit het verzamelen van wapens, het uitbetalen van illegale werkers en het verzorgen van onderduikers. Omdat Roelof ook op de Erelijst der Gevallenen staat werden 2 formulieren met informatie bijgesloten. En 2 krantenartikelen over het eventuele verraad door Piet V. En hier hield het onderzoek ook weer op. Meer informatie was er niet en op verzoeken om informatie bij andere instanties werd niet of afwijzend gereageerd. De zoektocht eindigde met een bezoek van het graf van Roelof op begraafplaats Rusthof te Amersfoort.

Mijn interesse voor de Tweede Wereldoorlog heb ik van mijn vader en van jongs af aan luisterde ik naar zijn verhalen en las de dezelfde boeken. Ook nam hij mij regelmatig mee voor het bezoeken van bunkers en oorlogsgraven. Midden jaren 90 besloot ik, nadat ik het verhaal voor de zoveelste keer hoorde, er zelf maar eens in te duiken. In boeken over Baarn en Soest (zijn woonplaats) in oorlogstijd kwam Roelof niet voor en ook Roel van de illegaliteit bleef onvindbaar. Internet was er nog niet dus ook ik begon mijn zoektocht met een brief aan het NIOD. Tot mijn verrassing werd ik uitgenodigd om eens langs te komen voor een bezoek aan de studiezaal.

Ter plekke werd ik vriendelijk ontvangen en voorzichtig gewaarschuwd dat mijn zoektocht waarschijnlijk niet veel zou opleveren. Er bleek nog een formulier voor de Erelijst der Gevallenen te zijn, ingediend door zijn broer, en een kaartje waarop kort wat informatie over het verzetswerk van Roelof stond. Meer was er niet. Op de vraag of er toevallig meer knipsels over Piet V. waren kwam een hele map vol tevoorschijn en daar was ik wel even zoet mee.Ondertussen was de medewerker toch maar even verder gaan zoeken en hij vond nog een brief waarin stond dat Roelof het verraad had kunnen verwachten daar hij in het verzet zat. En dat gekeken moest worden of de nabestaanden verzorgd achter gelaten waren. Ook vertelde hij dat er een dossier van de Bijzondere Rechtspleging was van Piet V. dat helaas niet toegankelijk was omdat het archief verplaatst werd naar het Nationaal Archief. Tevens wist hij een aantal pagina’s te vinden met hierop een lijst van gevangenen van gevangenis Wolvenplein te Utrecht en hierop werd Roelof genoemd. De namen van de 4 andere mannen die samen met Roelof gefusilleerd werden en de locatie: Koningsweg bij de Rijndijk bij Utrecht Lunetten. En weer viel mijn zoektocht stil.

Na enkele jaren was het archief van de Bijzondere Rechtspleging eindelijk toegankelijk. Om inzage te krijgen moest ik een brief schrijven met een motivatie waarom ik het dossier van Piet V. wilde inzien en bewijs aanleveren dat hij niet meer in leven was (dit vanwege de 100 jaar regel en Piet V. nog in leven had kunnen zijn, gelukkig was dit niet het geval anders had ik zijn toestemming moeten hebben om zijn dossier in te zien). Het dossier gaf wat korte informatie over Roelof en zijn arrestatie maar veel was het niet omdat de arrestatie van Roelof maar een klein onderdeel van de rechtszaak was. Piet V. is uiteindelijke veroordeeld voor het verraden van meerdere mensen, het verraad van Roelof werd niet bewezen verklaard.

Inmiddels was internet ook beschikbaar en zo kwam ik in contact met meerdere archieven: de archivaris in Soest wist een foto van de woning waar Roelof woonde vanaf 1942 en ook gearresteerd was te vinden, het archief van het Ministerie van Defensie vond een aanvraagformulier voor het Verzetsherdenkingskruis en met hulp van Stichting Kamp Amersfoort kwam ik eindelijk in contact met Roel van de illegaliteit. In 2004 volgde een ontmoeting en hij kon veel van de vragen die ik had beantwoorden. Roel bleek lid van een RVV groep uit de regio Amersfoort en verzamelde inderdaad wapens, betaalde illegale werkers uit, verzorgde onderduikers, was betrokken bij overvallen op distributiekantoren en verrichte spoorweg aanslagen. Roelof was een van de verzetsstrijders die de opdracht kreeg om Piet V. te schaduwen en om te brengen. Dit deed hij samen met Roel. Nadat Roel in 1944 gearresteerd werd bleef Roelof Piet V. in de gaten houden en dook zelfs onder bij de ouders van Piet V. Dit was Piet V. opgevallen en hij noemde de naam van Roelof bij de Ortskommandant van De Bilt. Hij gaf aan dat hij bang was voor Roelof, omdat die een knokploeg zou hebben en wapens, Piet V. vluchtte eind 1944 naar Friesland. Op 15 Januari 1945 was Roelof even thuis in Soest. De woning werd gelijk omsingeld en Roelof gearresteerd. Tijdens de 2 weken gevangenschap in de Weteringschans werd hij gemarteld maar liet geen namen los. Wel bekende hij wapens te bezitten. Daarmee was zijn doodvonnis getekend. Op 29 Januari werd hij overgebracht naar HvB Wolvenplein te Utrecht.

Toch bleef de vraag wie waren nu precies die 4 andere mannen. Wat deden ze in het verzet? Waar en vooral waarom waren ze gearresteerd? Tijdens de lockdown van 2021 besloot ik om nu echt moeite te gaan doen om hun verhaal te ontdekken. Om te eindigen als een naam met een geboorte- en sterfdatum is zo triest en doet geen recht aan het hele leven dat zich tussen deze data afspeelde. En deze keer had mijn zoektocht eindelijk succes. Alsof het zo moest zijn kwam de informatie van alle kanten op mij af.

Johannes "Johan" Lieuwe Alta, Werktuigbouwkundig Ingenieur, 28 jaar oud. Na het voltooien van zijn studie aan de Hoogeschool Delft trouwde hij in Augustus 1943 met Ottolina en ging werken als Bedrijfsassistent bij de firma bij Wilton Fijenoord te Schiedam. Hij bleef in Delft wonen. In September 1944 verliet hij zijn betrekking en sloot zich aan bij de Koeriers- en Inlichtingendienst Rolls Royce. Hij werd hoofd van de RR-afdeling Rivierengebied, met als standplaats Gorinchem.

Hendrikus Jacobus "Ernst" Dopheide, student Scheikunde Technische Hoogeschool Delft, 23 jaar oud. Ernst wilde graag bij de marine maar door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog was dat niet meer mogelijk. Hij begon aan een een studie Scheikunde, maar weigerde de loyaliteitsverklaring te tekenen en dat maakte verder studeren onmogelijk. Hij werd waarschijnlijk opgepakt bij een van de razzia's in Delft, en heeft enige tijd gevangen gezeten in Kamp Vught. Voor de Arbeitseinsatz in Duitsland kwam hij vanwege zijn te "Indische" uiterlijk niet in aanmerking. Hij kreeg een betrekking bij de Rubberstichting, het latere TNO, en bleef in Delft wonen. Vanaf September sloot ook hij zich aan bij de Koeriers- en Inlichtingendienst Rolls Royce. Toen de inlichtingen- en koeriersdienst Rolls Royce eind september 1944 dringend behoefte had aan extra medewerkers – er was sprake van Duitse troepen concentraties in de Betuwe – verzocht RR-man J.J. Lowey Ball uit Delft de hem bekende Dopheide koerierswerk te verrichten tussen Gorinchem en Dordrecht. Al spoedig ontpopte Dopheide zich als een bruikbaar inlichtingen agent: hij wist Duitse militairen goed te benaderen en uit te horen. Nadat hij op eigen initiatief nieuwe inlichtingen groepen in het westelijk deel van RR-district 14 (Gorinchem en de Betuwe) had opgezet, kreeg hij de reorganisatie van de andere inlichtingen groepen opgedragen. Dagelijks controleerde hij de groepen, waarbij hij vaak afstanden van 80 kilometer aflegde.

Jacob "Jaap" Nienhuis, Rubberplanter uit Indonesië, 38 jaar oud. In Mei 1940 kwam Jaap met verlof uit Indonesië en besloot in plaats van met de laatste boot terug te gaan bij zijn zuster en zwager in Heemstede te blijven om zijn land te verdedigen. Hij sloot zich aan bij de Ordedienst groep van Tijmen Huurman en verzamelde wapens. In zijn vrije tijd was hij succesvol roeicoach bij Roei- en Zeilvereniging Het Spaarne en onder zijn leiding werd twee keer Head of the river gewonnen. Ook was hij een fervent visser, een mooie dekmantel voor het vervoeren van wapens. De groep in werd in 1941 na verraad opgerold en alle leden ter dood veroordeeld. Als door een wonder werd Jaap niet opgepakt. Hij hield zich lange tijd rustig en sloot zich in 1944 aan bij Koeriers- en Inlichtingendienst Rolls Royce.

Johannes "Jan" van der Slikke, student klassieke talen aan de Vrije Universiteit Amsterdam, 20 jaar oud. In April 1943 weigert hij de loyaliteitsverklaring te ondertekenen en wordt opgepakt. Korte tijd later werd hij weer vrijgelaten. Nadat hij in Mei 1943 een oproep ontvangt voor de Arbeitseinsatz besluit hij onder te duiken in Gorinchem. Vanaf Oktober 1944 sluit hij zich aan bij Koeriers- en Inlichtingendienst Rolls Royce. Hij verzamelde soms inlichtingen maar verrichtte vooral koeriersdiensten.

Begin Januari 1945 kregen Johan en Ernst de opdracht om materiaal te verzamelen over de Duitse contraspionage rondom Gorinchem. Op 15-1-1945 werd zij, bij een inbraak in een pand van de Ortskommandantur in Gorinchem, gearresteerd door leden van de Feldgendarmerie. Door informatie bij hun gevonden werden ook Jaap en Jan gearresteerd.

Na eerst te zijn overgebracht naar het HvB-Wolvenplein in Utrecht werden zij overgebracht naar de Kriegswehrmachtsgefängnis Gansstraat te Utrecht.

Nadat dat er op 30 Januari 1945 een versperring bij Fort Lunet 2 is verbroken door het verzet worden Roelof, Johan, Ernst, Jaap en Jan uit de gevangenis gehaald en als represaillemaatregel bij Fort Lunet 2 aan de Koningsweg bij de Rijndijk gefusilleerd. Hun lichamen blijven 24 uur op het ijs liggen en worden daarna begraven op begraafplaats Soestbergen te Utrecht. De oma van Ernst krijgt de volgende dag al bericht dat zij het lichaam van haar kleinzoon kan ophalen in Utrecht. Ze wist niet eens dat hij bij het verzet zat. Ook de familie van Johan, Jaap en Jan wordt ingelicht. Alleen Roelof wordt onbekend begraven omdat hij geen identificatie bij zich heeft. Als Roel terugkomt uit gevangenschap sluit hij zich aan bij Politieke Opsporingsdienst en helpt bij het opsporen van oorlogsmisdadigers en het identificeren van gevallenen. Het lukt hem om het lichaam van Roelof op te sporen en te identificeren.

Roelof ligt begraven op Begraafplaats Rusthof, te Amersfoort. De urn van Johan is bijgezet op begraafplaats Driehuis Westerveld te Velsen. Ernst heeft enige tijd in Voorburg begraven gelegen, waar zijn oma woonde en ligt tegenwoordig op de Erebegraafplaats Bloemendaal begraven. Jaap en Jan delen samen een graf op begraafplaats Soestbergen te Utrecht.