Bernard Lambertus Nienhuis

Wat is het mooi in Loenen, zo vredig ligt de erebegraafplaats op de Veluwe. Je waant je in een andere wereld. Een wereld van rust en eerbied. Met mijn moeder gingen we vanaf 1995, na de herbegrafenis van mijn vader, elk jaar naar de herdenking hier in Loenen. De haat die ze haar hele leven met zich meedroeg, stond op haar gezicht te lezen. Ze was verongelijkt, boos, opstandig en liet dit goed merken. Of was dit een manier om te verwerken? Sterk was ze wel, zij liet geen traan. Zoals ik eerder al eens schreef: ,,Wij dragen de tranen die nooit zijn vergoten door de sterke ouders die de onze waren". Een gedicht van Minka Kaszo. 6 Weken geleden is mijn moeder overleden. Ze werd 94 jaar.

Ik mocht dit jaar een krans leggen in Loenen, samen met onze jongste dochter. Na de plechtigheid liepen we samen naar het graf en stonden stil te kijken. Ik voelde me sterk, maar bij mijn dochter stroomden de tranen over haar wangen.

Mijn gedachten gaan terug naar 17 maart, de dag van het overlijden, toen wij van het verzorgingshuis een wit papieren duifje kregen met een tekst van mijn moeder er op geschreven, die vorig jaar in de Paasboom heeft gehangen. Dit stond erop:

,, 30 maart 1945. Doodgeschoten thuis 's nachts 3 uur Bernard Lambertus Nienhuis. Vader van baby Nienhuis 5 mnd. Begraven in Loenen. Getrouwd met Leidy Bakker. Here, vergeef het hun, want ze weten niet wat ze doen". Joke Tijink-Nienhuis.

Pas in 1995 hoorde ik dat mijn vader in een verzetsgroep had gezeten in Middelstum. Na 50 jaar kwam ik er achter. Wij woonden in de oorlog in Groningen. Ik was een baby. Mijn vader zat op kantoor bij zijn neef, die commandant van de verzetsgroep was. Onder deze commandant stonden 14 mannen die alles afhandelden op zijn kantoor in Middelstum. Zijn dochters waren koeriersters. Deze meisjes (mijn achternichten) haalden o.a. geweren uit Delfzijl. Zij werkten samen met een groep in Delfzijl en met de groep Antoons in Hoogkerk.

Mijn zoektocht begon op 1-4-1995, toen er een advertentie in Trouw stond. Hij was van een vrouw, die haar vader herdacht na 50 jaar. Omgebracht in dezelfde nacht als mijn vader en ook door dezelfde Duitser. Die nacht gingen er vanuit het Scholtenshuis in Groningen vier auto’s op weg de provincie in, om alle 14 leden van die verzetsgroep om te brengen. Bij ons kwam R. Lehnhoff zelf met enkele NSB’ers.

Ieder jaar op 1 april komt mijn moeder bij ons of wij bij haar. Zo vertelde mijn moeder dat de vader van de vrouw van de advertentie ook door Lehnhoff was gefusilleerd. Ik heb direct met deze vrouw contact gezocht en begreep toen van haar dat onze vaders in de zelfde verzetsgroep hadden gezeten.

Aangezien zij het niet aan kon, om er over te praten, ben ik zelf op zoek gegaan. Hoeveel mensen zich hebben ingezet om mij te helpen zoeken, was onvoorstelbaar. Het was een heel bijzondere tijd. Maar het leverde niets op. Uiteindelijk kwam ik via een rouwadvertentie in contact met mijn achternichten, de koeriersters. Zij konden mij niets vertellen, aangezien de ene te jong was, de andere anderhalf jaar in Ravensbrück had gezeten en een derde naar een ander werelddeel was gegaan.

En dan in juli 2006 kom ik een echtpaar tegen, op een camping, liggend op een luchtbed, drijvend in de rivier. Toevallig hoorde ik dat zij uit Middelstum kwamen en ik vertelde iets van mijn verhaal. De man zei meteen: O, daar weet mijn moeder alles van, ik ga haar direct bellen. Binnen 10 minuten wist ik hoe en waarom het in die nacht zo is gegaan. Door een verrader.

Vader Nienhuis

Aan het verzoek van de redactie om wat meer te vertellen over mijn vader en zijn verzetswerk geef ik graag gevolg.

Mijn vader, Bernard Lambertus Nienhuis is geboren op 8 december 1912 en omgebracht op 1 april 1945. Hij zat in een verzetsgroep in Middelstum. Hier kwamen 14 mensen regelmatig bij elkaar, die vanuit het kantoor van Marten van Til, de Gewestelijk Commandant van de verzetsgroep, allerlei zaken regelden. Hij was daar procuratiehouder. Zij werkten samen met een groep in Delfzijl. Zij zorgden dat o.a. gezochte mensen en ook Joden veilig via Delfzijl naar Zweden werden vervoerd, per schip. Zij werkten ook samen met de groep Antoons in Hoogkerk. Het is erg moeilijk om er wat van te vertellen, want er is weinig van bekend. Zij hadden wel radioverbinding met Londen en Zweden. Door verraad is een koerierster opgepakt en die heeft alle 14 namen van de groep Middelstum onder martelingen moeten vrijgeven. 13 mensen zijn die nacht gefusilleerd. De 14e sliep bij de buren. Zijn naam is ‘Hospers’. Zijn zoon heb ik verschillende keren op een verjaardag ontmoet. Hij heeft zich geweldig ingezet om informatie te krijgen, maar niemand wist de ware toedracht. Er moeten toch nog meer mensen zijn, waarvan de vaders in diezelfde nacht zijn omgebracht?

Na enkele jaren is aan mijn moeder gevraagd of mijn vader naar Loenen mocht worden overgebracht, naar het ereveld. Ik heb het proces verbaal van de Duitsers gekregen via Diemen*¹. Mijn vader vervaardigde illegaal cyclostyle*² werk voor Van Til. Hij verrichtte voor Van Til en andere vooraanstaande verzetsmensen koeriersdiensten. Ook herbergde hij korte tijd een Joodse onderduiker. Die nacht op 1 april werd aan alle 14 mannen gevraagd waar Van Til was. Toen zij niet wisten waar Van Til was werden zij allemaal direct doodgeschoten. Voor zover ken ik het verhaal. Ik ben tot zover op de hoogte en ben gestopt met verder zoeken. Het is goed zo.

Joke Tijink-Nienhuis (lid KvV)

*¹ Aldaar gevestigd is de Stichting 1940 – 1945

*² Kopieerwerk, stencilwerk