Leendert Achines Nederlof

Hij was pas 19 jaar toen hij op 30 juli 1943 omkwam bij dat Engelse bombardement op Kassel. Leen Nederlof zou niet zijn omgekomen als hij niet voor de schuilkelder had gestaan, maar daarbinnen had gezeten. Misschien wilde hij een luchtje scheppen of een sigaretje roken. Hoe dan ook, hij stond buiten en toen die bom viel ontploften door de klap zijn longen. Hij moet op slag dood zijn geweest.

Leendert Achinus Nederlof was op 2 mei 1924 in Rotterdam geboren en daar woonde hij nog toen de oorlog uitbrak. Zijn jongere broer Kees was een knulletje van een jaar of vijf toen de oorlog begin. “Een fijn gezin. Vader, moeder en een stel kinderen. Liefhebbende ouders. Een harmonieus gezin. Wij waren Gereformeerd. Elke zondag twee keer naar de kerk.”

De eerste herinneringen van Kees Nederlof stammen uit de eerste oorlogsdagen. Hij herinnert zich hoe hij met zijn vader op de stoep voor zijn ouderlijk huis naar een luchtgevecht stond te kijken. “Een Fokker G1 Jachtkruiser ging het gevecht aan met de Duitsers en schoot een Duitse vliegtuig uit de lucht. ‘Die is raak’, zei vader. De volgende dag stonden we weer naar Duitse vliegtuigen te kijken. Ik zag ze dingen uit hun vliegtuigen gooien, wist eerst niet wat ze deden. Al snel werd duidelijk dat het bommen waren. Rotterdam werd gebombardeerd. De bezetting was begonnen.

Leen Nederlof was niet helemaal voor het geluk geboren. Vanwege een hersenbeschadiging, opgelopen bij zijn geboorte kon hij maar moeilijk mee. “Hij was een beetje sloom”, zegt Kees zoveel jaren later. Leen had wel een vak geleerd. Hij was loodgieter geworden. Maar omdat hij werkloos was, kreeg hij in 1942 van het Arbeidsbureau een oproep om in Duitsland te komen werken.

Voor de ouders van Leen was dat een dilemma. Wat te doen? Gaan? Onderduiken? Moeder vroeg raad aan iemand in de buurt met banden met het verzet, die bovendien ouderling was in de kerk. Er kwam geen duidelijk antwoord, iets wat zij die man nog flink verweten heeft. Leen ging.

Kees Nederlof vertelt daarover: “Ik ben met hem meegelopen toen hij naar de tram liep. Hij was vrij lang. Ik zie hem nog in die tram boven de omstanders uitsteken. Met de tram reed hij tot het toenmalige Beursstation en van daar liepen de jongens naar het Maasstation.”

Na enige tijd kwam er een brief waarin Leen schreef dat hij Duitsland best wel mooi vond. Hij was onder meer via het Sauerland naar Kassel gereisd en dat is inderdaad een mooie streek. Eenmaal aangekomen in Kassel was de schoonheid er gauw van af. Er was sprake van dwangarbeid. Al gauw kwamen er vragen om de schaarse rantsoenen door het thuisfront aan te vullen. Nederlandse dwangarbeiders (wellicht ook Leen) waren wel eens bij het kerkje van Waldau te vinden. Dat was toen een dorpje aan de zuidoostkant van Kassel en is nu deel van de stad. Destijds lag daar een vliegveld en daar in de buurt was Leen tewerkgesteld.

Na een poosje wist vader genoeg. Als Leen thuiskwam van verlof, zou hij niet meer teruggaan, maar onderduiken. Maar van verlof zou het nooit komen.

Leen werd te werk gesteld bij de Gerhard Fieseler Werke GmbH, een vliegtuigbouwer in Kassel. Fiesele bouwde voor de oorlogsindustrie in licentie onder de Focke-Wulf F 190 en de Messerschmidt Br 109. Die vliegtuigen leverden gedurende de hele oorlog geduchte gevechten met vliegtuigen van de Geallieerden. In de fabriek waar Leen werkte werd overigens een door Fiesele zelf ontwikkeld vliegtuig ontwikkeld, het verkenningsvliegtuig Fiesele Fi 156 Storch.

Vroeg of laat zouden de Engelsen juist dit gebied uitzoeken om te bombarderen, te meer daar er elders in der stad ander oorlogstuig werd gefabriceerd. In augustus 1942 had een zwaar bombardement op de stad plaats gevonden. Een klein jaar later, eind juli 1943, was het weer raak en nu was Leen Nederlof op het verkeerde moment op de verkeerde plaats. Als hij de schuilkelder was binnengegaan, had hij de bommenregen overleefd, maar hij stond voor de schuilkelder en kwam om. Leen Nederlof werd begraven op het kerkhof van Waldau. Later is hij door de inbreng van de Oorlogsgravenstichting herbegraven op het Ereveld in Frankfurt-Oberrad.

Het overlijden van Leen moet voor zijn ouders een enorme klap zijn geweest. Kees Nederlof was op dat moment bij een oom en tante in Kollum in Friesland. Om aan te sterken. “Er kwam een brief en die werd aan mij en mijn twee jaar oudere broer voorgelezen. Leen was er niet meer. Ik was een kleine jongen. Te jong om volledig te beseffen wat er gebeurd was. Ik herinnerde me uiteraard mijn broer wel, maar hij was al een jaar weg, dus het was allemaal wat vervaagd. Toen wij weer thuis kwamen, waren mijn ouders al bezig met de verwerking. Natuurlijk was er veel verdriet, maar ik denk dat mijn ouders het gebeurde in geloof hebben aanvaard. Zoiets van: tegen Gods wil kun en mag je je niet verzetten.”

De Tweede Wereldoorlog kent eindeloos veel van zulke verhalen. Leen Nederlof was lang niet de enige op wie de term ‘Dood door pech’ van toepassing is. Hij had nog een heel leven voor zich. Met een beetje geluk had hij veel meer uit zijn leven kunnen halen. Maar zijn verhaal eindigde op 30 juli 1943. Want dat is wat oorlog doet. Oorlog beëindigt verhalen, zet er een streep onder. Jongens als Leen Nederlof moeten worden herinnerd omdat de streep onder zijn verhaal niet het laatste woord mag zijn. Omdat die streep eigenlijk een opdracht is om altijd vrede na te streven.