Bernardus Dirk Nederkoorn

Mijn vader Johannes Nederkoorn de broer van Ben schreef het onderstaande over zijn studie tijd in de oorlog en later het verplicht te werk gesteld zijn in Berlijn en Apolda.

De Ambachtsschool te Haarlem

Een bewogen tijd April 1938 t/m april 1941. In september 1939 kwamen wij terug van vakantie, mobilisatie, de 2de Wereldoorlog begon. Onze school was gedeeltelijk in beslag genomen. De praktijklessen vonden gewoon doorgang, theorie en tekenles werd in een paar leegstaande villa’s gegeven.

Aan de draaibank ouderwets met een riem aandrijving 2de klas Elektrisch, Techniek en Instrument maker

Een kleine schaafbank. Wij maakten ons eigen gereedschap, zoals passers, winkelhaken, klemmen, seinsleutel, micrometer.

De cursus met “geslaagd” beloond, dus nu een baan zoeken, 3 maanden ben ik in een metaaldraaierij gewerkt, beviel helemaal niet en dan te denken dat het later mijn hoofdberoep werd. Daarna 2 jaar bij een werktuigenfabriek als leerling machine bankwerker, dit bedrijf hield zich bezig met het vervaardigen van hefwerktuigen en persen. Het was in de bezettingsjaren een nare tijd, vele bedrijven moesten voor de Duitse Wehrmacht werken. Persoonsbewijzen werden door de bezetter ingevoerd, en voedsel gerantsoeneerd.

In 1943 begon de tegenslag onze familie te treffen, eerst werd mijn oudste broer naar Duitsland gestuurd begin maart en eind mei volgde ik. Wij vonden het een avontuur maar onze ouders zagen de ernst van het gebeuren in. Wij waren slachtoffer van de “arbeits-einsatz” verplichte te werkstelling in het land van de bezetter. Na een treinreis van 24 uur, werden wij ondergebracht in een kamp genaamd “Rebrucke” in Berlijn. Maaltijden slechts een bak soep en 2 sneden brood per etmaal, dat duurde 5 dagen. De ganse dag schalde er een luidspreker, werd je naam afgeroepen, dan moest je bij een schild gaan staan daar werd je door iemand van het bedrijf waar je moest werken afgehaald. Samen met een Amsterdammer werd ik opgeroepen, wij kwamen terecht bij een blusapparaten fabriek, die zich echter bezig hield met het tegenovergestelde namelijk onderdelen voor vlammenwerpers, en mondstukken voor maskers maken. Ondanks de lange dagen en nachten namelijk 1 week dag – 1 week nachtdienst (6 x 12 uur) werden wij vergeleken met andere goed behandeld. Onder andere warme maaltijden op de fabriek, goede wasgelegenheid. Maar onze woonruimte, liet veel te wensen over, bestond uit een lege winkelruimte en 3 x4 meter, 1 nis met een fonteintje het toilet was in het gebouw naast ons daar moesten wij 3 hoog een wentel trap op waar in een hoekje een zogenoemde ouderwetse plee was. Slapen op een strozak. We hebben nog wel genoten van het oude Berlijn kort voor de hevige bombardementen die begonnen in november 1943. Er was veel te zien wij werkten op de Kurfurstendamm op zichzelf al leuk om te wandelen richten Zoo, wat vanaf Hallensee +/- 1 uur lopen was. De fabriek en kantoren werden begin 1944 door bommen totaal vernield, wij werden naar Apolda gestuurd. Daar bevond zich de hoofdfabriek in de provincie Thuringen waar wij niet veel van het oorlog geweld merkten. De omgeving was prachtig we woonden in een huis gebouwd in de bergwand op de derde etage kon je zoo in de tuin stappen. Hier zijn we tot het eind van de oorlog gebleven, met een onderbreking van een maand. Ik ben toen vrijwillig naar Berlijn teruggegaan om puin te ruimen, waarvan de reden was om weer samen te zijn met mijn broer Ben, die arme jongen is daar vlak voor het eind van de oorlog om het leven gekomen.

In het gedeelte van Berlijn waar hij woonde werden zij door de Russen bevrijd. De meesten dwang arbeiders gingen toen stelen en plunderen, daar werd Ben het slachtoffer van. Een dronken +/_ 16 jarige Russische jongen eiste een armband horloge van hem, dat hij niet bezat, dus ook niet kon geven zonder pardon werd hij neergeschoten. Door de chaos in die dagen was er niets uit te zoeken de dader was ook niet bekend. Op het overlijdensbericht staat het vrij mild vermeld, “een noodlottig ongeval”.

Johannes terugreis na de oorlog

De terugreis van Apolda naar Nederland werd met een lange omweg gemaakt. In Jena werden we verzameld, vandaar per goederentrein via Erfurt, Eisenach, Hanau, Frankfurt a/M, Saarbrucken, Metz, Luxemburg, Luik, Maastricht. Toen werden wij per boot en bus naar Rijsbergen gebracht, de reden hiervan was de voedsel positie over de grote rivieren. Deze laatste moest na de honger winter 1944 – 1945 eerst op gang komen.

Tien dagen kregen wij een prima onderkomen bij een onderwijzeres, iedere avond werd er feestgevierd op boerderijen waar iedereen welkom was. De gastvrijheid die we aangeboden kregen was enorm, vooral na de 6 dagen lange treinreis op de houten planken van de goederentrein waar het eten bestond uit Amerikaans leger voedsel, dat inhield blikje zus en blikje zo. Soms een warme maaltijd op een of ander station verzorgd door een stads of dorps comité alles kosteloos want niemand had geld.

Nu het laatste stukje terug naar Haarlem, het was op zondag de meeste treinen arriveerde rond 5 uur, het was wel zo toevallig dat mijn broers die bepaalde dag mijn moeder meegenomen hadden naar het station, een gelukkig weerzien na de laatste 6 maanden van stilte. Geen post, geen treinen, geen telefoon. Het slechte nieuws van Ben kwam 2 maanden later.

Met enige Belgen en Duitsers tijdens opruimwerk na de bombardementen 15-2-'44. Wij vonden het prachtig dat de fabriek in puin lag.

Han, Wim, Marcel en Stafke

Foto's van een neergeschoten B36

Nabij Rijsbergen in Brabant. Dat was in mei 1945 toen wij zo goed waren opgevangen bij de bewoners. Samen met Wim en Johny?? die nog een fototoestel bezat rond klauteren op het wrak. * mijn vader vertelde mij dat hij door kwade Amerikaanse soldaten werd weggestuurd vanwege het mogelijke explosie gevaar van minuitie in het vliegtuig.

Het was gezellige om weer thuis te zijn. Er was nog veel gerantsoeneerd. Fietsen waren ook een voorrecht als je er een verborgen had kunnen houden. De Duitsers namen er namelijk veel in beslag om hun soldaten te verplaatsen. Het duurde tot half 1946 voordat je er een bestellen kon met 3 maanden wachttijd. Werk was er genoeg maar geen materiaal, in Augustus 1945 ben ik in Haarlem gaan werken bij de firma Ringnalda, na een paar heerlijke weken bijna dag in dag uit aan het strand van Zandvoort, waar we meestal naar toe liepen. Voorgenoemde firma hield zich bezig met het maken en repareren van bakkerij machines. Het was niet onplezierig werk, maar op aanraden van ouders en vrienden die vonden dat het beter zou zijn om een baan met een pensioen in het vooruitzicht te hebben ben ik gaan zoeken naar een nieuwe baan.