Jan de Vries

WW2 C.A.de Jong 1 October 1945 Manila, The Philippines,Liefste Agaath, Dag Vrouwke,Tot gister was ik rustig en geduldig, zat ik kalm te lezen wat er allemaal te doen is in de wereld of te luisteren naar de radio. Maar gisteravond hoorde ik dat er een telegram is, waaruit blijkt dat jullie op Morotai zijn. Weg rust en kalmte, ik zou zo wel naar je toe willen gaan! Vijf uurtjes vliegen. Afijn, we hebben zoveel jaren moeten wachten, desnoods nog een paar dagen. ‘T voornaamste is dat je nog leeft en ik ook. Ik heb nooit bericht van je gehad, Agaath en ook niet uit Holland. ‘k Neem aan dat jij in al die jaren ook niets van mij gehoord hebt. ‘k Heb bij elkaar heel wat keren geschreven, en sinds medis Augustus verschillenden brieven voor jou verzonden, allemaal adres Tomohon, dus die heb je ook wel niet ontvangen hebben. En nu je voor mijn idée zo heel dichtbij bent, kost’t me moeite om dingen te schrijven, die zo veel gemakkelijker te zeggen zijn.Ik heb zo gehoopt, dat Ali bericht ontvangen zou hebben van Jan’s heengaan en nu maak ik uit dat telegram op, dat dit niet’t geval is. Ik heb het in alle berichten aan jou er bij meegedeeld, maar blijkbaar vergeefs. Dit is nu een donkere wolk over de blijdschap van’t einde v/v oorlog, he meiske. In de eerste plaats voor Ali en de kinderen, en ook voor ons. Ik zat hieronder t’een en ander over Jan vertellen, zie zelf maar, wat je aan Ali wilt overgeven. Ik ben Jan’s “slaapje” geweest van’t begin af, in Menado, Makassar en Nagasaki. Hij was voor mij een vriend, vader en broer tegelijk. Doordat Jan zo’n rotsvast vertrouwen had, heb ik hem nooit down gezien. Op de scheepswerf, temiddles van’t helse lawaai, trof ik hem meestal aan int volle borst zingen. Hij heft heel wat kerels die wat in de put zaten obgebeurd. Hij behoorde, evenals ik, tot de weinigen die niet afvielen, integendeel, Jan zag er altijd patent uit. Wel is hij een paar keer flink ziek geweest. In Menado dysentery, in Makassar malaria, in Nagasaki longonsteking. Dat waren de momenten dat ik iets kon terugbetalen van wat Jan voor mij deed. En jij haalde het na zo’n ziekte telkens prachtig op. Alleen had hij in Nagasaki veel last van steen puisten en dat is eigenlijk de oorzaak van zijn einde geworden. Ik heb dikwijls gevraagd of hij geen bloed van mij wou hebben, want ik had nooit een huidaandoening. Maar Jan wou daar nooit iets van weten. Begin Juli vorig jaar had hij een wond onder z’n knie, kreeg hoge koorstsen en zondag 23 Juli om 2uur is Jan overleden. Een vergiftiging die achtereenvolgens alle organen aantastte. Jan sprak de laatste week niet meer, maar bleef mij tot’t laatst herkennen en kneep bij sommige passages in mijn hand bijt lezen van Ps23. Hij had die laatste dagen’t idée dat Ali en de kinderen recht in de buurt waren.Lieve Vrouw, ik verlang erg naar bericht van jou. Ik hoor dat Morotai in de vliegroute Brisbane-Filippines ligt, dan moet’t mogelijk zijn brieven door to krijgen. Schrijf eerlijk, hoe alles is. Ikzelf heb, als ik met anderen vergelijk ontzaglijk veel geluk gehad. ‘kBen lichamelijk en geestelijk goed gezond gebleven. ‘kHeb-evenals Jan e.a. zoveel mogelijk uitgeknepen in allerlei hoekjes van de schepen, ben door de Jappen van ‘t ene ambacht in’t andere gezet – klinker, plater, scheepsboorder,enz-en was’savonds daardoor nog fit genoeg om les te geven,te lezen enveel aan Engels te doen. Kort voor de atom bom op Nagasaki zijn we naar een ander kamp op Kiushiu verhuisd een kolenmijnkamp, maar ‘k heb gelukkig niet hoeven te duiken. Na de befrijding zijn we gevoed en gekleed uit de lucht. Toen ik terugkwam in Nagasaki om verscheept te worden was de hele stad weg! Van Japan zijn met een kruiser naar Okinawa gegaan. Vandaar met een geweldige knap van een vliegtuig naar hier in 5 uur!Van de vrienden die ik teruggezien heb ten sij :Arie Kiuypers, Gils, den Dulk en [?]Labrie. V/W Post, die broodmager geweest is, en voor wie ik wel es bang was dat hij’t niet halen zou, is er goed doorheen gekomen en begint alweer een buikje te fokken. Ikzelf word ondanks goed eten en niet werken niet dik gelukkig-dus als je ideaal is een man met een gezellig dik buikje moet ik je teleurstellen. Er zijn nog een heleboel dingen, ook die ik in vorige brieven al verteld heb, maar nu is deze bijna vol en ik denk weld at ik gauw iets van je hoor en dan terug schrijf of als ik kans sie: zelf terugkom. Vijf uurtjes vliegen! Je stapt in, taxied even over’t velo, ziet in eens alles kleiner worden beneden, een tutje even en als je uitstapt – bij jou.Afijn, Agaath, alvast veel liefs en nog meer liefs van je Kees.Contact, translater and minder of the letter: Hermine de Jong Clouser (daughter) Sluiten